Interview met Babah Tarawally

‘Om te verbinden moet je eerst ontmoeten’

Babah Tarawallyis filosoof, schrijver, columnist en werkt als trainer voor onder andere New Dutch Connections. In 1995 vluchtte hij uit Sierra Leone. In alles wat hij doet staat de Afrikaanse filosofie van ‘Ubuntu’ centraal: ‘Ik ben omdat wij zijn’. Speciaal voor Wereldvluchtelingendag gingen wij met Babah in gesprek over hoe hij de afgelopen periode heeft ervaren, zijn visie op de toekomst en zijn boodschap voor Wereldvluchtelingendag. Lees je mee?

• Hoe kijk jij terug op de afgelopen onbestemde en onzekere periode waarin je vanwege Corona geen trainingen voor NDC hebt kunnen geven?

‘Voor mij persoonlijk vond ik het lastig om geen mensen om me heen te hebben. Ik ben een sociaal dier en daardoor vond ik het een hele lastige tijd. Natuurlijk vind ik het ook moeilijk dat de trainingen bij NDC stopten. Alles wat we deden om een gemeenschap groter te maken werd nu anders door de maatregelen. Dat vond ik zeer problematisch. Tegelijkertijd weet je dat jouw eigen gezondheid en die van de mensen om je heen het belangrijkst is. De gehele periode dacht ik aan de jongeren en deelnemers die ik normaal zie bij NDC. Hoe gaat het met hen? Wat doen zij nu? Geïsoleerd in een asielzoekerscentrum zitten of thuis zitten is voor hen nog moeilijker. Je weet dat zij juist nu behoefte hebben aan contact. Degene die in de meest kwetsbare positie zitten moesten zich ook terugtrekken uit de maatschappij. Als ik naar de toekomst kijk ben ik bang dat psychische problemen en stress worden vergroot door de afstand in deze tijd. Ik heb veel tijd besteed aan schrijven en reflecteren over mijn eigen leven. Dat heeft mij geholpen om stil te staan bij wat ik wil veranderen in mijn leven en hoe ik hierin aandacht besteed aan wat nuttig is voor mij en energie geeft. Dat vind ik een waardevol leermoment.’

• 20 juni is het Wereldvluchtelingendag. Welke boodschap zou je de mensen willen meegeven? Heb je nog een speciale boodschap voor vluchtelingen in Nederland, juist in deze Corona-tijd voor komend jaar?

‘Ik vind Wereldvluchtelingendag heel belangrijk. Het is een dag om te herinneren. Dat er problemen zijn en brand is ergens anders in de wereld. De gevluchte mensen die je ziet zijn de vertegenwoordiging daarvan. Dat zij hier zijn betekent dat er ergens oorlog is. Het is de dag om bewust te worden van deze brandhaarden in de wereld. Op Wereldvluchtelingendag wordt een deur opengezet en het is een manier om de wij en de zij bij elkaar te brengen. Er is aandacht om elkaar te ontmoeten. Door bijvoorbeeld langs te komen op het AZC en door contact te zoeken met hen krijg je begrip. Je komt dichterbij elkaar en de verbinding wordt sterker. Ze zeggen: ‘weten komt voor willen’. Als je iets weet over de problematiek dan komt dat voor iets willen doen. Om te verbinden moet je eerst ontmoeten. Wereldvluchtelingen-dag is de ideale dag om dichterbij elkaar te komen en meer te leren van en over elkaar.’

‘Wat ik zou willen meegeven is het belang dat we er voor elkaar moeten zijn. Politiek kan nationaal zijn of regionaal, maar de issues van de wereld zijn globaal en daarin zijn wij allen verbonden met elkaar. Wat er gebeurt in een asielzoekerscentrum gebeurt ergens anders in de wereld. Wat er gebeurt in andere landen, in een oorlog, heeft direct gevolg op wat er hier gebeurd. Black Lives Matter is in de VS ontstaan en hier ondervinden we daar ook de gevolgen van. Nederland is geen eiland en het is belangrijk te beseffen dat we onderdeel van de wereld zijn. We zijn allemaal met elkaar verbonden. Als je een vluchteling ziet denk dan niet dat hij of zij ‘de ander’ is maar onderdeel is van ons allemaal.’

• Hoe kunnen mensen dit doen?

‘Je wordt wijzer door vragen te stellen. Interesse voor elkaar en vragen aan elkaar blijven stellen in plaats van vooroordelen. Start met vragen stellen aan de ander voordat je aannames doet. Waar zit jouw pijn? Jouw kracht? Wat zijn de dingen die jou energie geven? Wanneer je ruimte voor iemand schept om dit uit te leggen kun je elkaar begrijpen. Verbinding maak je door vragen te stellen en begrip voor elkaar te hebben, waardoor je een stap naar elkaar toe kunt zetten en dichterbij elkaar komt.’

• Je bent ook actief met de Ubuntu filosofie. Wat kan Ubuntu bijdragen?

‘De Ubuntu filosofie zegt: Ik ben omdat wij zijn. In de tijd van slavernij kon het Westen de Afrikanen tot slaaf maken door hen niet als mensen te zien. Door hen te ontmenselijken en daarmee het recht om hen als slaaf te gebruiken. Daar ging het fout: door de ander niet te zien als mens. Ubuntu zegt: ‘je kan alleen mens zijn als je erkent dat de ander mens zijn’. Asielzoekers zijn mensen. Erkennen dat zij mensen zijn zorgt ook dat jouw eigen menselijkheid er is. Door hen te erkennen als mens, ben jij een mens. Dit is een wisselwerking. Ubuntu is de filosofie die helpt om het ‘wij’ te versterken. In het Westen staat het individuele denken centraal en er is een stap nodig om ook weer het ‘wij’ te erkennen. Om dat te erkennen moet je verbinding aangaan met elkaar. De kloof dichten. Uit je cirkel stappen en het individualistische denken. Als je als individu een succes hebt geboekt, doe dan ook iets terug voor de maatschappij. Als ‘civil servant’ ben je in dienst van de gemeenschap. Betrokken zijn bij vluchtelingen en iets doen voor de ander, dat is Ubuntu. Vraag jezelf wat jij hebt en wat je kunt delen.’

• Dus vanuit de Ubuntu filosofie zeg je: ‘Als je een succes hebt behaald kijk dan ook achterom naar de ander’.

‘Er is een mooi citaat uit het boek Things Fall Apart van de Nigeriaanse schrijver Chinua Achebe: “Those whose palmkernels were cracked by benevolent spirit should not forget to be humble.” Degene van wie de palmpit is opengetrokken door een welwillende geest moet niet vergeten om ook nederig te zijn. Iets terug te doen voor een ander. Als jij bent geholpen door mensen om groot te zijn vergeet dan niet om nederig te zijn. Heb jij alles zelf gedaan en heeft niemand je geholpen of gesteund? Is dat waar?’

• Kun je meer vertellen over jouw ervaringen hierin? Wie steunde jou?

‘Toen ik naar Nederland kwam ben ik geholpen door veel mensen. Rob Martin in Drachten, de kerk, voetbalvereniging, volleybalvereniging: zij hebben mij geholpen om te zijn wie ik nu ben. Ik heb ook een privilege. Het is geen white privilege, maar wel een privilege, want ik had een voorsprong door de juiste mensen die mij hielpen om stappen te nemen. Door hen heb ik succes kunnen boeken. Zij hebben de weg voor mij vrijgemaakt zodat ik makkelijker kon wandelen. Toen ik met mijn eerste studie klaar was, had iedereen zijn ouders mee. Ik had niemand. Ik was daar alleen. Totdat Rob en Martien verschenen met een bos bloemen. Zij waren daar als familie voor mij en dat gaf mij het gevoel dat ik ook mensen had die achter mij stonden. Ik ben niet alleen. Voordat zij kwamen voelde ik me verschrikkelijk. Iedereen had familie en ik zat er in mijn eentje. Totdat zij kwamen, toen had ik mensen achter mij. Dat was een versterking, een boost. Ik weet door die ervaring ook hoe belangrijk het is om een sterk netwerk te hebben. Dat geef ik ook graag door aan anderen. Wereldvluchtelingendag geeft extra kansen om je netwerk te vergroten.’

• Je was zondag te zien in het tv-programma ‘Dus ik volg’ van omroep Human . Waarom moeten we allemaal kijken?

‘Nou, Babah zit erin! Het programma geeft heel goed weer hoe groepsprocessen werken. Hoe wij als mensen groepsdieren zijn. Waar je identiteit mee wordt gekoppeld en met welke  groepen. Het is heel educatief. Iedereen is onderdeel van verschillende groepen en heeft verschillende rollen. Je bent niet alleen motorrijder, maar ook moeder, familielid, een beroep. Het mooiste om te zien is als deze groepen worden verbonden met elkaar en de groep groter wordt. Het is niet alleen fijn om aandacht te besteden aan de verschillen, maar ook de overeenkomsten. In de aflevering komt een mooi voorbeeld voorbij waarin er stevig wordt gediscussieerd over een onderwerp, maar uiteindelijk komen ze dicht tot elkaar doordat ze een overeenstemming vinden. Opinie hebben betekent niet automatisch dat je gelijk hebt. We kunnen het oneens zijn met elkaar maar alleen oneens zijn helpt niet. Laten we kijken waar we het over eens zijn en daar aandacht aan besteden om verder te komen. Naar elkaar luisteren. Daar onze aandacht op focussen, dat brengt ons veel dichter bij elkaar. Als je vluchtelingen ziet kijk niet alleen naar de negatieve kant en focus op het positieve. Als je kijkt naar iemands talent, wat iemand energie geeft en daar aandacht aan besteedt dan kom je sneller dichterbij elkaar. Zie ook de overeenkomsten. Dat zeg ik ook vaak tegen coaches en maatjes bij New Dutch Connections.’

• Jouw laatste boek, ‘Gevangen in Zwart Wit denken’*, is heel actueel in deze tijd van wereldwijde anti-discriminatieprotesten.

‘Ik heb ‘Gevangen in Zwart Wit denken’ twee jaar geleden geschreven. Hierin leg ik er de nadruk op dat we moeten samenkomen om discriminatie en racisme te verslaan. Er is een ‘midden’ in de samenleving. Niet extreem rechts, niet extreem links, maar een midden. Het midden heeft heel veel ruimte om elkaar te treffen. Zwart of wit dat maakt niet uit. Je kunt in het midden samenkomen om te zeggen: ‘dit kan niet’. Het is samen tegen onrecht, samen tegen discriminatie, samen tegen racisme. Het midden is eigenlijk het vergroten van de wij. Hoe kunnen we ontsnappen uit het zwart wit denken? Door samen te komen tegen onrecht. Hoe groter de massa hoe beter we instaat zijn om ons geluid te laten horen. Daardoor kun je meer mensen aan boord krijgen. Steeds meer bereiken. Ik schrijf ook duidelijk dat er geen vingers moetrn worden gewezen naar iemand die fout is en juist dat we aandacht kunnen besteden aan wat voor ons allen beter is. Zo kunnen we als samenleving worden versterkt.’

• Wat ons hele gesprek terugkomt als thema is het ‘wij’ zijn. Wat kun je hierover nog meegeven?

‘Voor mij, de toekomst. Alles wat we doen, doen we voor de toekomst van deze wereld. Of het nou het klimaat is, de menselijkheid is, alles wat we doen moeten we doen ter bevordering van de planeet. Het enige dat wij kunnen teruggeven aan de wereld is de voortzetting van de wereld, want wij zullen ophouden met bestaan. Dit kun je doen door bomen te planten, door mensen te helpen en uiteindelijk de vraag te stellen: Wat heb je achtergelaten? Hoe wil je dat mensen jou herinneren? Wat wil je achterlaten? Wil je in de wereld komen, alleen jezelf hebben gediend en hem weer verlaten? Of wil je dat mensen jou herinneren? Je leeft door de herinnering die mensen hebben aan jou. De dag dat er niemand meer aan je denkt sterf je. Ik zorg ervoor dat ik dingen achterlaat waardoor mensen aan mij terugdenken en kunnen zeggen dat ik hen heb geïnspireerd of een stap verder heb gebracht in hun leven. Dat is ook de reden dat ik schrijf. Schrijven is een manier om iets achter te laten, net zoals door mijn kinderen en door voor de natuur te zorgen.’

• Wat kunnen we van jou verwachten voor de toekomst?

‘Mensen blijven inspireren, een nieuw boek, enthousiasmeren om stappen vooruit te zetten, samen sterker worden met elkaar. Ik blijf doorgaan met helpen om de gemeenschap groter te maken en het wij groter te maken. Dat we elkaar zien, elkaar voelen en in contact zijn met elkaar.’

‘Gevangen in zwart wit denken’ van Babah Tarawally is zeker in de huidige tijd een absolute aanrader. Mocht je het willen bestellen doe dat dan vooral online via Youbedo en steun ons financieel door bij het afrekenen NDC te kiezen als goede doel. Alvast bedankt!